Prawo do informacji publicznej

     Zasady dostępu do informacji publicznej reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t. j. Dz. U. z 2015 r. poz. 2058 z późn. zm.). Ustawa precyzuje konstytucyjny zapis art. 61 o prawie obywateli do informacji o działalnościach władz publicznych.

     Ustawa nakazuje organom władzy państwowej, samorządowej (i innym podmiotom) udostępnić każdą informację o sprawach publicznych, chyba, że jawność tej informacji została wyłączona przez przepis prawa (np. ustawę z dnia 22.01.1999 r. o ochronie informacji niejawnych, ustawę z dnia 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych itp.)

Zgodnie z ustawą każdemu przysługuje prawo do informacji publicznej. Na prawo do informacji publicznej składają się uprawnienia do:

• uzyskania informacji publicznej, w tym informacji przetworzonej,
• wglądu do dokumentów urzędowych,
• dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.

Od osoby występującej o informację publiczną nie wolno żądać uzasadnienia wniosku tj. wykazania interesu prawnego lub faktycznego ( z wyjątkiem wniosku o udostępnienie informacji publicznej przetworzonej).

Przedmiot informacji publicznej

     Ogólne zasady dostępu do informacji publicznej zostały sprecyzowane w rozdziale 2 w/w ustawy. Wskazano tam wprost jakie informacje podlegają upublicznieniu.

Są to m.in. informacje o:

• organach władzy publicznej - w tym o ich statusie prawnym, organizacji, kompetencjach, majątku, którym dysponują, osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach,
• zasadach funkcjonowania organów władzy publicznej - w tym o sposobach załatwiania spraw, stanie przyjmowanych spraw i kolejności ich załatwiania, prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach, naborze kandydatów do zatrudnienia na wolne stanowiska,
• danych publicznych - w tym treści dokumentów urzędowych, stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez funkcjonariuszy publicznych, treść wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej, informacja o stanie państwa,
• majątku publicznym,
• polityce wewnętrznej i zagranicznej.

     Ustawa definiuje pojęcie dokumentu urzędowego, który podlega upublicznieniu. Dokumentem urzędowym jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy.

     Ustawa zapewnia ponadto jawność i dostęp do posiedzeń kolegialnych organów władzy pochodzących z wyborów oraz nakazuje sporządzać i udostępniać stenogramy lub protokoły z obrad (chyba, że sporządzają i udostępnią materiały audiowizualne lub teleinformatyczne rejestrujące w pełni ich obrady).

Formy udostępniania informacji publicznej

Zgodnie z zapisami ustawy udostępnianie informacji publicznych następuje poprzez:

• ogłoszenie w urzędowym publikatorze teleinformatycznym –  Biuletynie Informacji Publicznej,
• udostępnianie na wniosek zainteresowanego,
• wyłożenie w powszechnie dostępnym miejscu lub poprzez terminale informacyjne (infomaty).

Udostępnienie informacji na wniosek

     Zgodnie z ustawą informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej jest udostępniana na wniosek zainteresowanego. Udostępnianie informacji na wniosek następuje "bez zbędnej zwłoki", nie później niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli jest to niemożliwe, należy powiadomić wnioskodawcę w tym terminie, o powodach opóźnienia w przekazaniu informacji oraz o nowym terminie, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku. Jeżeli informacja może być przekazana niezwłocznie w formie ustnej lub pisemnej, osoba występująca o informacje nie składa pisemnego wniosku.

     Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji umarza się.

     Jeżeli w wyniku udostępniania informacji publicznej na wniosek podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia (wydruk, kserokopia, skopiowanie na dyskietkę itp.), podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom.

Ograniczenia dostępu do informacji publicznej

     Odmowa udzielenia informacji może nastąpić jedynie ze względu na jaj niejawność (ochrona informacji niejawnych, ochrona danych osobowych, prawo do prywatności, tajemnica państwowa, służbowa, skarbowa, statystyczna i inne tajemnice ustawowo chronione). Prawo do informacji publicznej podlega również ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. Odmowa udzielenia informacji następuje w formie decyzji administracyjnej.